Orta Kulak İltihabı (Otitis Media) Nedir? (Belirtileri ve Tedavisi)

Otitis media, orta kulakta iltihaplanmaya (kızarıklık ve şişme), kolesteatom oluşumuna ve kulak zarının arkasında sıvı birikmesine neden olan bir enfeksiyondur. Orta kulak iltihabına bakteriler veya virüsler neden olmaktadır. Çoğu zaman orta kulak iltihabı, soğuk algınlığı ya da diğer solunum yolu enfeksiyonlarından sonra ortaya çıkmaktadır. Herkes orta kulak enfeksiyonu geçirebilir ancak en çok 6 ile 24 ay arasındaki bebekler etkilenir. Her dört çocuktan birinin 10 yaşına kadar en az bir kez orta kulak enfeksiyonu geçirdiği tahmin edilmektedir. Otitis media ya da orta kulak iltihabı, en yaygın kulak hastalıkları arasındadır. Özellikle havaların soğuduğu kış aylarında, solunum yolu enfeksiyonlarının da etkisiyle bu hastalığın görülme sıklığı artar. Buradan hareketle, birçok kişinin orta kulak iltihabı geçmiyor şeklinde şikayetlerle hastanelere başvurduğu söylenebilir. Otitis media tedavisi, enfeksiyonun türü ve şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Bu yazıda, otitis media nedir diye merak eden okurlar için, bu hastalık hakkında bilinmesi gereken her şey detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Orta kulak iltihabına ne iyi gelir sorusuna cevap verilmiş, çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilecek, birçok orta kulak iltihabı belirtisi ile ilgili bilgiler verilmiştir. 

Otitis media bir uzman tarafından teşhis ve tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Bu hastalık, tedavi edilmediğinde veya tedavisinde geç kalındığında kalıcı işitme kaybı da dahil olmak üzere birçok  ciddi sağlık sorununa sebep olabilmektedir. Bu sebeple, kendisi veya çocuğunun bu hastalığın belirtilerini taşıdığından şüphe duyan kişilerin en kısa zamanda bir uzmana başvurmaları gerekir. 

Orta Kulak İltihabı Nedir?

Otitis media, kulak zarının arkasında bulunan orta kulakta meydana gelen bir hastalıktır. Orta kulak, içi hava dolu olan ve üç kemikçikten oluşan bir yapıdır. Bu kemikçikler ürettikleri zincirleme titreşimlerle sesin iç kulağa iletilmesini sağlar. Orta kulak, ayrıca bağlı olduğu östaki borusu sayesinde kulaktaki basınç sorunlarını giderme ve iç kulağı olası hasarlardan koruma görevini de yürütür. Tüm bu sebeplerle, orta kulak işitme becerilerinin korunmasında önemli bir role sahiptir. 

Doğru tedavi uygulanmadığı ve hastalık ilerlediği takdirde orta kulakta önemli sorunlara sebep olabilen otitis media, birkaç türe ayrılır. Akut otitis media, bu hastalığın en çok görülen türüdür. Akut otitis media, genellikle bir solunum yolu enfeksiyonuna eşlik eder ve aniden başlayan ateş ve ağrı gibi belirtilere sahiptir. Söz konusu hastalığın tedavisi  hastalığın şiddetine göre belirlense de, genellikle ilaç tedavisi yeterli olabilmektedir.

Efüzyonlu otitis media, bu hastalığın bir başka yaygın çeşididir. Efüzyonlu otitis media, orta kulakta sıvı birikmesi ile ortaya çıkar ve bu hastalığın ilerleyen vakalarında kalıcı işitme kaybı görülme olasılığı diğer türlere göre yüksektir. “Yapışkan kulak” olarak da bilinen efüzyonlu otitis media hastalığında, genellikle akut otitis media belirtileri görülmez. Üç yaşından küçük çocukların %70’inin en az bir kez bu hastalığa yakalandıkları belirtilmektedir.

Kronik otitis media, orta kulaktaki iltihabın üç aydan fazla sürmesi durumunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle, otitis media tedavisi gecikmiş hastalarda görülür ve diğer otitis media türlerinden daha ciddi sağlık sorunlarına sebep olur. Kronikleşmiş orta kulak iltihabının tedavisinde cerrahi yöntemler de dahil olmak üzere birçok tedavi yöntemine başvurularak hastanın şikayetleri ortadan kaldırılmaya çalışılır.

Otitis media şikayetiyle kliniklere başvuran hastaların aklına hastalık ile ilgili pek çok soru takılır. Orta kulak iltihabı bulaşıcı mı sorusu da uzmanların en çok karşılaştığı sorulardan birisidir. Orta kulak iltihabı bulaşıcı değildir, ancak orta kulak iltihabına sebep olabilen solunum yolu enfeksiyonları genellikle bulaşıcıdırlar. Bu sebeple otitis media hastalarının diğer insanlarla teması konusunda doktor tavsiyelerine uymaları oldukça önemlidir.

Orta Kulak İltihabı Baş Dönmesine Sebep Olur Mu?

Evet, orta kulak iltihabı bazı durumlarda baş dönmesine sebep olabilir. Orta kulak, denge sistemiyle yakından ilişkilidir. İltihaplanma veya sıvı birikimi, iç kulağın denge organını etkileyebilir ve denge sorunlarına yol açabilir. Bu durum, labirentit olarak adlandırılan bir komplikasyona bağlı olarak baş dönmesi veya vertigo olarak kendini gösterebilir. Orta kulak iltihabı sırasında, kulakta oluşan basınç değişiklikleri ve iltihap, iç kulağı etkileyen denge organını tahriş eder. Bu, baş dönmesi hissine ve denge kaybına neden olabilir.

Orta Kulak İltihabı Baş Ağrısı Yapar Mı?

Orta kulak iltihabı, kulak içindeki basınçta bir artışa ve sıvı birikimine neden olur. Bu durum da kulak ağrısı, işitme kaybı, kulakta dolgunluk hissi gibi belirtilere yol açabilir. Baş ağrısı da orta kulak iltihabının bir diğer olası semptomudur. Özellikle iltihap yayıldığında, baş ağrısı hissedebilirsiniz. Bununla birlikte, orta kulak iltihabının baş ağrısı, migren veya diğer baş ağrısı türleriyle karıştırılabilir.

Orta Kulak İltihabı Tansiyonu Yükseltir Mi?

Orta kulak iltihabı, genellikle tansiyon yükselmesine doğrudan neden olmaz. Orta kulak iltihabı, kulak zarının enfeksiyonu sonucunda ortaya çıkan bir durumdur ve genellikle kulak ağrısı, işitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissi gibi semptomlara yol açar. Bunlar genellikle enfeksiyonun lokal etkileridir ve vücut üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur.

Orta Kulak İltihabı Çene Ağrısı Yapar Mı?

Orta kulak iltihabı genellikle çene ağrısına doğrudan neden olmaz. Bazı durumlarda, orta kulak iltihabı çene ağrısına dolaylı olarak katkıda bulunabilir. Kulak ve çene bölgesi anatomik olarak yakındır ve birbirleriyle bağlantılıdır. Orta kulak iltihabı nedeniyle ortaya çıkan ağrı veya rahatsızlık, bazen çene bölgesindeki kasların gerginlik veya spazmına yol açabilir. Bu durumda, çene bölgesinde ağrı hissedebilirsiniz.

Orta Kulak İltihabı Öksürük Yapar Mı?

Orta kulak iltihabı, kulak zarının enfeksiyonu sonucunda ortaya çıkan bir durumdur ve genellikle kulak ağrısı, işitme kaybı, kulakta dolgunluk hissi gibi semptomlara yol açar. Bu semptomlar kulak bölgesiyle sınırlıdır ve öksürükle ilişkili değillerdir.

Orta Kulak İltihabı Neden Olur?

Orta kulak iltihabını ortaya çıkaran birçok faktör vardır. Bu faktörler genel olarak östaki borusunda bazı fonksiyon bozukluklarının ortaya çıkmasına sebep olurlar ve bu bozukluklar da orta kulakta iltihap oluşmasına neden olur. Orta kulak iltihabı neden olur diye merak eden kişilere doktorlar tarafından verilen en yaygın cevap solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Grip benzeri hastalıklar, östaki borusunun şişerek tıkanmasına sebep olabilir. Östaki borusu, kulaktaki basınç sorunlarını gidermek dışında, kulakta biriken sıvının tahliyesi ve kulak içindeki havanın tazelenmesi görevlerini de yürütür. Östaki borusu tıkandığında kulakta sıvı birikebilir ve bu sıvı iltihaplı bir hale gelebilir. Kulakta sıvı birikmesine ise alerjik hastalıklar, genişlemiş sinüs dokusu, nazal polipler, bademcik ve geniz eti hastalıklar, sigara dumanı gibi kimyasal maddelere maruz kalınması neden olabilir. 

Enfeksiyonlar dışında alerjiler de östaki borusunun şişmesine sebep olan yaygın faktörler arasındadır. Bu sebeple, özellikle solunum yolunu etkileyen mevsimsel alerjilere sahip olan kişilerde otitis media rahatsızlığının görülme olasılığı daha yüksektir. Bunlar dışında, östaki borusunda tıkanıklığa sebep olabilen, otoimmün hastalıklar gibi pek çok başka neden de vardır. Genetik olarak bu problemi yaşamaya yatkın kişilerde östaki borusunda tıkanma ve otitis media görülme ihtimali daha yüksektir.

Uzmanlar, sigara dumanı ve hava kirliliği gibi çevresel faktörlerin de orta kulak iltihabının ortaya çıkma ihtimalini arttırdığını belirtir. Özellikle sık sık bu hastalığa yakalanan kişilerin, çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalığın riskini azaltabilmeleri mümkündür.

Orta Kulak İltihabı Belirtileri

Orta kulak iltihabı, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna, ayrıca hastalığın türü ve şiddetine bağlı olarak farklı belirtiler gösterir. Otitis media’nın en sık görülen belirtileri şu şekilde sıralanır:

• Kulakta ağrı: Enfeksiyondan etkilenen kulakta, aniden başlayan şiddetli ağrılar görülür.
• Etkilenen kulakta kızarıklık ve sıcaklık: Bu belirtiler, özellikle bebeklerde orta kulak iltihabı belirtileri arasında görülür. Eğer bebeğiniz bir solunum yolu enfeksiyonu ile mücadele ediyorsa ve elini kulağına normalden daha sık götürüyorsa, bu belirtiler otitis media hastalığına işaret ediyor olabilir.
• Yüksek ateş: Bu belirti, bakteri ve virüslerin sebep olduğu birçok enfeksiyonun temel belirtisidir. Orta kulak iltihabına başka bir hastalığın eşlik ettiği durumlarda daha sık görülür.
• İştah azalması: Her yaştan insanda görülebilen bu belirti, özellikle orta kulak iltihabına sahip olan çocuklarda görülür.
• İşitme kaybı: Otitis media, bazı durumlarda geçici işitme kayıplarına sebep olabilir. Eğer diğer belirtilere eşlik eden bir işitme kaybına sahipseniz bu, muhtemelen enfeksiyonun bir süredir vücudunuzda olduğu anlamına gelir. İşitme kaybı, hastalık zamanında tedavi edilmediği takdirde kalıcı hale gelebilir.

Yukarıda sayılan belirtiler dışında, kulakta meydana gelen sorunların sebep olabileceği baş dönmesi ve denge sorunları da orta kulak iltihabının belirtileri arasında sayılabilir. Ayrıca enfeksiyona sebep olan bakteri veya virüsler bedenin tamamında olumsuz etkiler gösterebileceği için, nadiren mide bulantısı, kusma ve ishal gibi belirtiler de orta kulak iltihabına işaret edebilir.

Yukarıda da belirtildiği üzere, otitis media bir uzman tarafından teşhis ve tedavi edilmesi gereken, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilen bir hastalıktır. Yukarıda sayılan belirtilerin biri veya birkaçına sahipseniz, en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna başvurmanız, hastalığın takibi ve tedavisi açısından son derece önemlidir.

Orta Kulak İltihabı Tedavisi

Orta kulak iltihabı nedir sorusuna detaylı bir şekilde cevap verdikten sonra, tedavi yöntemlerinden de bahsetmek gerekir. Bu hastalık, pek çok durumda başka bir enfeksiyonla birlikte ortaya çıktığı için, hastalığın tedavisi de, eşlik eden hastalıkla birlikte yapılmalıdır. Bazı durumlarda iltihaba sebep olan hastalığın iyileşmesiyle, orta kulak iltihabı da hiçbir tedaviye gerek kalmadan iyileşme belirtileri gösterebilir. Bir tedaviye ihtiyaç duyulduğu durumlarda, en sık tercih edilen tedavi yöntemi ilaç tedavisidir. Çoğu durumda, orta kulak iltihabı antibiyotik ilaçlar kullanılarak tedavi edilir. Antibiyotik ilaçların gereksiz ve yanlış kullanımı önemli sorunlara yol açabileceği için, bir uzman tarafından tavsiye edilmediği sürece bu ilaçların kullanılmaması gerekir.

Eğer kulakta ağrı varsa, doktorlar antibiyotik tedavisine ek olarak ağrı kesicilerin de kullanımını gerekli görebilirler. Kulak zarında bir hasar olmadığı durumlarda, ağrıyı azaltmak amacıyla ağrı azaltıcı damlalar da tercih edilebilir.

İlaç tedavisinin yeterli olmadığı durumlarda, uzmanlar bir dizi cerrahi işlem arasından, hastanın durumuna en uygun olanını seçerler. En çok tercih edilen yöntem, halk arasında orta kulak iltihabı ameliyatı olarak da bilinen miringotomi operasyonudur. Bu işlem kulak zarında bir delik açılması şeklinde gerçekleştirilir. Orta kulaktaki sıvının boşaltılması için kulak zarına yerleştirilen tüpler sayesinde iltihabın iyileştirilmesi amaçlanır.

Enfeksiyona bademciklerdeki bir iltihabın sebep olduğu belirlenirse, hastalığın kronik hale gelmemesi için bademciklerin alınması gerekebilir. Bu durum, özellikle solunum yolu enfeksiyonlarına karşı daha savunmasız olan çocuklarda görülebilir.

Kronikleşmiş orta kulak iltihabı tedavisi, genellikle akut ve efüzyonlu orta kulak iltihabı tedavilerinden daha zordur ve daha uzun sürer. Bu tür enfeksiyonlarda, antibiyotik damlalar, ilaç tedavisi ve cerrahi işlemler birlikte yürütülebilir.

Otitis media, genellikle tedavisi kolay bir hastalık olarak görülse de, bazı durumlarda yaşam kalitesini uzun süre olumsuz yönde etkileyebilir ve kişilerde kalıcı sağlık sorunlarının oluşmasına sebep olabilir. Bu nedenle, hastalığın doğru yöntemlerle tedavi edilmesi gerekir. Ayrıca, orta kulak iltihabı nasıl geçer sorusundan önce, bu hastalığın nasıl önlenebileceği de dikkate alınmalıdır. Genel hijyen kurallarına dikkat ederek, hava kirliliği ve zararlı alışkanlıklardan uzak durarak bu hastalığa yakalanma ihtimali azaltılabilir.

Kaynakça

• “Ear Infection (Middle Ear).” Mayo Clinic, Mayo Foundation for Medical Education and Research, 23 June 2021, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ear-infections/symptoms-causes/syc-20351616.
• Johnson, Shannon. “Middle Ear Infection or Inflammation (Otitis Media).” Healthline, Healthline Media, 17 Sept. 2018, https://www.healthline.com/health/otitis.
• “Ear Infection (Otitis Media): Symptoms, Causes, Prevention & Treatment.” Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8613-ear-infection-otitis-media.